Το αρχαιότερο ελαιόδεντρο

Το αρχαιότερο:
Είναι ένα από το επτά ελαιόδενδρα στην περιοχή της Μεσογείου που η ηλικία τους ξεπερνάει τα 3.000 χρόνια. Αν και η ακριβής ηλικία του δεν μπορεί να επαληθευτεί, η Μνημειακή Ελιά των Βουβών -όπως ονομάζεται- θεωρείται ότι είναι το αρχαιότερο ελαιόδεντρο από τα επτά και γι αυτό το λόγο έχει χαρακτηριστεί «σαν διατηρητέο μνημείο της φύσης, λόγω του ιδιαίτερου αισθητικού, οικολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντός του». 

Η Ελιά:
Η ελιά είναι γνωστή από τους αρχαιότατους χρόνους, και πιθανότατα κατάγεται από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παράδοση, πατρίδα της ελιάς είναι η Αθήνα και η πρώτη ελιά φυτεύτηκε από την Αθηνά στην Ακρόπολη.
Οι Έλληνες ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε την ελιά στον ευρωπαϊκό μεσογειακό χώρο. Την μετέφεραν είτε Έλληνες άποικοι είτε Φοίνικες έμποροι. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της.

Διατροφή:
Ο καρπός της ελιάς είναι πολύ βασικός για τη Μεσογειακή διατροφή, τόσο ως εδώδιμος όσο και επειδή από αυτόν παράγεται το ελαιόλαδο. Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε, που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Θεωρείται επίσης ότι η βιταμίνη Ε, επιβραδύνει τις αλλοιώσεις των κυτταρικών μεμβρανών και καταπολεμά την οστεοπόρωση.

 Αγουρέλαιο:
Με το όνομα «αγουρέλαιο» ονομάζουμε το φυσικό λάδι που προέρχεται από τη σύνθλιψη από ελιές που δεν έχουν ακόμη ρυτιδωθεί και διατηρούν το πράσινο χρώμα τους. Το ονόμαζαν οι αρχαίοι Έλληνες ωμοτριβές ή ομφάκιο. Το Αγουρέλαιο είναι λάδι που παράγεται σχετικά πρώιμα, πριν ωριμάσει ο ελαιόκαρπος, ο οποίος είναι άγουρος και πράσινος. Οι ελιές συλλέγονται στα μέσα Οκτώβρη χειρονακτικά και η επεξεργασία τους γίνεται την ίδια ή το πολύ την επομένη ημέρα. Αγουρέλαιο δεν ονομάζονται όλα τα φρέσκα ελαιόλαδα, παρά μόνο αυτό που παράγεται από άγουρο ελαιόκαρπο.
Ξεχωρίζει για την πλούσια, φρουτώδη και χαρακτηριστικά πικρή και πικάντικη γεύση του. Είναι το ελαιόλαδο που φέρνει στο πιάτο μας την αυθεντική γεύση της ελιάς, τις μυρωδιές της φύσης, τα πολύπλοκα αρώματα, αυτά τα χαρακτηριστικά που το κάνουν μοναδικό και πολύτιμο. Το αγουρέλαιο, ο πιο πολύτιμος χυμός της ελιάς, φτάνει στο πιάτο μας μόνο για μερικούς μήνες του χρόνου και αποτελεί ιδανική επιλογή για γεύση και υγεία.
Σήμερα πιστεύεται πως είναι το πιο μεγάλο μυστικό της μακροζωΐας των Κρητικών. Το αγουρέλαιο είναι μια πολύ πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών, περιέχοντας προβιταμίνη Α, βιταμίνη Ε, και μια ολόκληρη κατηγορία ουσιών, τις πολυφαινόλες, με ειδική αντιοξειδωτική δράση, συλλέγεται στα μέσα από τις πιο φρέσκες και γερές ελιές, άγουρες και πράσινες, που δεν έχουν χτυπηθεί για να πέσουν από το δέντρο. Γι’ αυτό και ο χυμός τους θεωρείται ανώτερος ποιοτικά και είναι πλουσιότερος σε γεύση και άρωμα, είναι διατροφικά και βιολογικά ανώτερο από οποιοδήποτε άλλο ελαιόλαδο. Χάρη στη φρεσκάδα του, περιέχει πολύ περισσότερα αντιοξειδωτικά στοιχεία, αλλά και μοναδική γεύση. 

Ελαιόλαδο: (ή απλώς λάδι) ονομάζεται στα Ελληνικά το λάδι που προέρχεται από τους καρπούς της ελιάς.
Το ελαιόλαδο είναι βασικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής και θεωρείται προϊόν υγιεινής διατροφής λόγω της περιεκτικότητάς του σε μονοακόρεστα λιπαρά. Είναι το έλαιο των καρπών της ελιάς. Εξάγεται με έκθλιψη των ελιών, οι οποίες πρέπει να συλλέγονται πριν από την τελική τους ωρίμανση, όταν δηλαδή έχουν χρώμα πράσινο-μελιτζανί, καθώς η ποιότητα του λαδιού τους είναι πολύ καλύτερη από αυτήν του λαδιού που εξάγεται από τους τελείως ώριμους καρπούς. Οι ελιές συλλέγονται με τα χέρια ή, όταν είναι τελείως ώριμες, με τίναγμα του δέντρου. Αποθηκεύονται σε ξύλινα δοχεία ή σε σωρούς, σε καλά αεριζόμενους χώρους για να αποφευχθεί η ζύμωση.

Παραγωγή: Το λάδι παράγεται στα ελαιουργεία, με ψυχρή ή θερμή συμπίεση καρπού ελιάς. Σε αρκετές περιπτώσεις, στη συνέχεια γίνεται φιλτράρισμα με διηθητικά μέσα. Τα σύγχρονα ελαιουργεία είναι ανεξάρτητες βιομηχανίες οι οποίες διαθέτουν άφθονο νερό για τον καθαρισμό και την επεξεργασία των ελιών. Οι διάφοροι χώροι του ελαιουργείου αερίζονται καλά, είναι στεγνοί και έχουν θερμική μόνωση. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένα μικρά ελαιουργεία προσαρτημένα στα αγροκτήματα, όπου η επεξεργασία γίνεται με τα παραδοσιακά συστήματα, οι αγρότες τα ονομάζουν λιαρούβια ή λιοτρίβια.

Ιστορικά στοιχεία: Στον ελληνικό χώρο έχουν βρεθεί αφενός πιεστήρια για παραγωγή λαδιού από τις ελιές και αφετέρου δοχεία (πιθάρια) αποθήκευσης λαδιού που χρονολογούνται πριν από τα ιστορικά χρόνια. Σύμφωνα με τις ανασκαφές που πραγματοποίησε στο πρωτοκυκλαδικό ΙΙ (2.700-2.300 π.Χ.) νεκροταφείου Σπεδού το 1903 ο Κλωνός Στέφανος μεταξύ των άλλων ευρημάτων αναφέρεται σε ένα επάργυρο πήλινο αγγείο το οποίο έφερε ίχνη αλλοιωμένου ελαιολάδου. Η επισταμένη έρευνα στο χημείο του Εθνικού Πανεπιστημίου υπό τον καθηγητή Κ. Ζεγγέλη απέδειξε, πέραν αμφισβητήσεως, την ύπαρξη ελαιόλαδου. Ο Κλώνος Στέφανος (στα Πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας ΠΑΕ 1906) σημειώνει ότι μαζί μετο επάργυρο πήλινο αγγείο βρέθηκε τριπλός πήλινος λύχνος ελαίου.

Υγεία και ελιά:
Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, πίστευε στις θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιόλαδου. Αναφερόταν σε αυτό σαν την «ιδανική θεραπεία».
Οι αρχαίοι Έλληνες θεραπευτές χρησιμοποιούσαν ελαιόλαδο για να επουλώσουν πληγές, για να θεραπεύσουν την αϋπνία, τη ναυτία, τη χολέρα.
Επίσης το χρησιμοποιούσαν για να ενυδατώσουν και να μαλακώσουν το δέρμα τους ή το έβαζαν στα μαλλιά τους για να είναι υγιή και λαμπερά.
Οι σύγχρονοι επιστήμονες πιστεύουν ότι βοηθά τις λειτουργίες του εγκεφάλου, των εσωτερικών μας οργάνων και ιδιαίτερα της καρδιάς, αφού προλαβαίνουν και παίρνουν τη θέση από τα βλαβερά ζωικά λίπη, τα οποία είναι υπεύθυνα για τη συγκέντρωση λίπους στην καρδιά και οδηγούν στο έμφραγμα.

Εκτός από την κουζίνα: το ελαιόλαδο είναι και κύριο συστατικό στο χώρο της ομορφιάς. Η Σοφία Λόρεν, η φοβερή αυτή γυναίκα, λέγεται ότι καταναλώνει δύο κουταλιές ελαιόλαδο την ημέρα και ότι το μυστικό της είναι ότι κάνει μπάνιο σε νερό με ελαιόλαδο. Απλά προσθέστε μερικές κουταλιές ελαιόλαδο στο τρεχούμενο νερό και απολαύστε ενυδατωμένο και απαλό δέρμα. Έχει βρεθεί ότι για το δέρμα, το λάδι της ελιάς έχει τις ίδιες αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες όπως το ibuprofen, χάρη σε μια ουσία που ονομάζεται oleocanthal. Μπορεί έτσι να βοηθήσει στην ερυθρότητα που προκαλεί η ακμή αλλά και στην καταπολέμηση άλλων δερματικών παθήσεων, όπως το έκζεμα.
Θεωρείται από τις καλύτερες μάσκες για τα μαλλιά. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του ελαιόλαδου σε φυσικά λιπαρά οξέα, έχει εξαίρετες ενυδατικές ιδιότητες. Έτσι λοιπόν λίγες σταγόνες κάνει τα μαλλιά απαλά και λαμπερά. Βοηθάει επίσης στην προστασία από τα προϊόντα θερμότητας και styling. Είναι υπέροχη λύση για να έχετε γερά και υγιή νύχια αλλά και καλός τρόπος να αφαιρείτε makeup στο τέλος της ημέρας, είναι κύριο συστατικό σε αντιγηραντικές κρέμες και μάσκες προσώπου. Ανακατέψτε μερικές κουταλιές λάδι, λεμόνι, μέλι και αυγό, το οποίο είναι γεμάτο πρωτείνη. Αφήστε τη μάσκα στο πρόσωπο σας για 5-10 λεπτά. Θα θρέψει και θα μαλακώσει το δέρμα σας, προσθέτοντας υπέροχη λάμψη. Το λάδι λοιπόν της ελιάς βοηθάει τον οργανισμό μας εσωτερικά αλλά και εξωτερικά. Είναι η βάση της Μεσογειακής διατροφής, προσφέροντας μας πεντανόστιμα φαγητά αλλά και πολλά μυστικά ομορφιάς, τα οποία είναι παγκοσμίως γνωστά. Ταυτόχρονα θωρακίζει τον οργανισμό μας και τον ισχυροποιεί ενάντια σε ασθένειες. 

Για τους Έλληνες: Η ελιά είναι κάτι παραπάνω. Είναι ιστορία, παράδοση, ρίζες και ταυτότητα. Είναι σήμα κατατεθέν και σύμβολο ειρήνης. Είναι Ολυμπιακοί Αγώνες και μυθολογία. Μας ενώνει σαν λαό και μας θυμίζει καθημερινά τα σοφά λόγια του Οδυσσέα Ελύτη:
«Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι»

Ελιά… μέχρι το κουκούτσι:
Ευλογημένος καρπός και όχι άδικα έχει χαρακτηριστεί ο καρπός της ελιάς αιώνες τώρα. Το λάδι πρώτο στη λίστα των προιόντων, τάιζε , ζέσταινε, και φώτιζε γενιές και γενιές. Κοπιαστική και επίπονη η διαδικασία της συγκομιδής της ελιάς αποτελούσε την κύρια ασχολία των ανθρώπων τη χρονιά της σοδιάς.
Συνήθως κάθε δύο χρόνια οι ελιές κάρπιζαν αρκετά έτσι ώστε να ανοίγουν τα εργοστάσια και να γεμίζουν οι βαρέλες των νοικοκυριών. Με το λάδι τρέφονταν, έφτιαχναν προίκες πάντρευαν παιδιά. Η τιμή του υψηλή!!!!!!, ανάλογη σχεδόν του κόπου αντάμοιβε με το παραπάνω τους ανθρώπους που δεν άφηναν κλωνί να πάει χαμένο. Ιδιαίτερη η γεύση του δικού μας ( Πάντα ) λαδιού, οικολογικό αγνό χωρίς πρόσθετα έφερνε ένα καλό εισόδημα στον αγρότη και στο συνεργείο του. Στον τιναχτή, την κοκολοίστρα, τη μαζώχτρα και τον εργάτη του λιουτριβειού. Γιορτή η διαδικασία που πολλές φορές γινόνταν με παρακαλιά, βοήθεια δηλαδή των χωριανών στο μάζεμα της ελιάς. Το αγιασμένο από το Χριστό λάδι αποτελούσε πάντα κύριο αγαθό. Στο καντηλάκι, στο λυχνάρι, στο άναμμα της φωτιάς, στο φαί, στον πόνο, στο ξεμάτιασμα, δικαιολογούσε απόλυτα την ευλογία που είχε λάβει. Δίπλα από το κρασί και το μπουκάλι με το λάδι στο τραπέζι, που ακουμπούσε ο Σταυρός για να κοπεί την παραμονή των Χριστουγέννων και των Φώτων. Μαζί με το χαμομήλι, το λάδι ανακούφισε γενιές και γενιές σαν πολύτιμα γιατρικά της φύσης. Υπό μορφή σταγόνας, η μείγματος για εντριβές, έπαιρνε μαγικά τον πόνο.
Πολύτιμο σαν το νερό, αναγκαίο όπως το γάλα και το ψωμί και ευλογημένο στους αιώνες των αιώνων έως την τελευταία του σταλαματιά…
Πολλοί όμως γνωρίζουν καλά ότι η ελιά δεν καλλιεργείται μόνο για την παραγωγή του λαδιού. Από το φύλλο ως το κουκούτσι το δέντρο της ελιάς δίνει προϊόντα που ο άνθρωπος πρώτο χρησιμοποίησε σε δύσκολα χρόνια που οι ανάγκες δεν καλύπτονταν από την αγορά, ειδικά στα χωριά.
Μετά από μικρή έρευνα μέσα από το διαδικτύου αναφέρουμε τα παράγωγα προϊόντα του λαδιού, την χρησιμότητα και τον τρόπο επεξεργασίας τους.  

Το σαπούνι:
Από το λάδι χρησιμοποιείται η μούργα , το κατακάθι, η σκουριά για την παρασκευή του σαπουνιού και η διαδικασία παραγωγής σχετικά απλή, προμήθευε τα σπίτια με το πράσινο η άσπρο σαπούνι, αγνό και με ευεργετικές ιδιότητες. Σήμερα η διαδικασία γίνεται με σύγχρονα μέσα αν και πολλοί παράγουν μόνοι τους σπιτικό σαπούνι, αλλά και αφρόλουτρο, κρέμες κ.α.

Γλυκό του κουταλιού:
Ο καρπός της ελιάς γίνεται επίσης πολύ νόστιμο γλυκό του κουταλιού σε πολλές περιοχές στην χώρα μας ( ακολουθεί συνταγή ).

Ελιές σε άλμη:
Οι ελιές σε άλμη συνοδεύουν και νοστιμίζουν άπειρα πιάτα αλλά και μόνες τους αποτελούν εξαιρετικό μεζέ ( ακολουθεί συνταγή ).

Πάστα ελιάς:
Έδεσμα που νοστιμίζει κάθε γεύμα, φτιαγμένο από την ψίχα της ελιάς ( ακολουθεί συνταγή ).

Το φύλλο της ελιάς:
Το φύλλο της ελιάς είναι γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Στα φύλλα της ελιάς περιέχονται αρκετές φαινολικές ενώσεις, σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η ελαιοευρωπαΐνη και η υδροξυτυροσόλη. Οι ιδιότητες των φύλλων ελιάς, έχουν αποδοθεί κυρίως σε αυτές τις 2 ουσίες.
Χρησιμοποιούνται σε μορφή ροφήματος. Ήδη από την εποχή του Iπποκράτη το ελαιόλαδο φημιζόταν για τις πολλές θεραπευτικές του ιδιότητες, ιδιαίτερα δε στις δερματικές παθήσεις. Στην αρχαιότητα, άλλωστε, που δεν γινόταν χρήση σαπουνιού για την προσωπική υγιεινή, οι άνθρωποι άλειφαν τα μαλλιά και το σώμα τους με λάδι ελιάς για να τα καθαρίσουν, να τα αρωματίσουν και να τα κάνουν πιο απαλά. Επίσης, άλειφαν με αυτό κάποια από τα ρούχα τους για να τους χαρίσουν γυαλάδα. H χλωροφύλλη που περιέχεται στο ελαιόλαδο, λόγω των αυξημένων αντιοξειδωτικών ουσιών που αυτό περιέχει, έχει μεγαλύτερη αντοχή και σταθερότητα στο φως συγκριτικά με άλλα είδη ελαίων. Aν, λοιπόν, αλείψετε με ελαιόλαδο το δέρμα και τα μαλλιά σας, θα τα ωφελήσετε, θα τα προστατέψετε κυρίως από ξηρότητα και θα βελτιώσετε την υφή τους. Χάρη στην αντιοξειδωτική δράση που έχουν οι πολυφαινόλες και η βιταμίνη E, προστατεύεται το δέρμα από πρόωρη γήρανση, αφού «καταπολεμώνται» οι καταστροφικές ελεύθερες ρίζες. Για να διατηρεί το ελαιόλαδο τη διατροφική του αξία, που είναι σημαντικότατη πρώτα από όλα για λόγους υγείας (π.χ. έχει αντιοξειδωτική δράση στα κύτταρα του οργανισμού, ενώ τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει σε μεγάλη επάρκεια βοηθούν στη μείωση της «κακής» χοληστερίνης και στην αύξηση της «καλής», απομακρύνοντας έτσι τον κίνδυνο εκδήλωσης καρδιακών νοσημάτων κ.ά.), είναι καλύτερο να καταναλώνεται ωμό στις σαλάτες και στα φαγητά.
Αναμείξτε 50 ml λάδι ελιάς και 50 ml δαφνέλαιο. Περάστε το στα μαλλιά σας πριν το λούσιμο (αν οι ρίζες σας είναι πολύ λιπαρές, βάλτε το προς τις άκρες των μαλλιών), τυλίξτε τα με μια ζεστή πετσέτα και αφήστε το λάδι να δράσει για μισή ώρα. Mετά λουστείτε κανονικά. Mπορείτε να κάνετε αυτή τη μάσκα μία φορά την εβδομάδα σε περιόδους που νιώθετε ότι τα μαλλιά σας χρειάζονται θρέψη και τόνωση. Λάδι για σκασμένα χέρια ή ξηρότητα στην επιδερμίδα
Tο λάδι αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όσα σημεία του σώματος αντιμετωπίζουν ξηροδερμία ή σκασίματα. Kαλύτερα να το χρησιμοποιείτε βράδυ, πριν τον ύπνο. Αναμείξτε 50 ml λάδι ελιάς, 50 ml λάδι καλέντουλας και προσθέστε 10 σταγόνες αιθέριο έλαιο γεράνι, 10 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας και 10 σταγόνες αιθέριο έλαιο τριανταφυλλόξυλο.

Πυρηνόξυλο-πελλέτ:
Το κουκούτσι χρησιμοποιείται σαν καύσιμη ύλη, αφού έχουν αφαιρεθεί τελείως η σάρκα και έχει γίνει αποξήρανση. Ετσι φτιάχνεται το πυρηνόξυλο και το πελλέτ. Όταν πάμε τις ελιές στο λιοτρίβι, παίρνουμε εμείς το λάδι και το λιοτρίβι όλα τα υπόλοιπα. Τα υπόλοιπα είναι : το ξύλο από το κουκούτσι της ελιάς, η φλούδα της ελιάς, το νερό που περιέχει η ελιά, η σάρκα της, δηλ. το ΄΄ το ψωμί της ΄΄, καθώς επίσης και φύλα, ίσως και μικρά κλαδάκια που δεν μπόρεσε το μηχάνημα να παρακρατήσει πριν γίνει η έκθλιψη, όπως επίσης και κάποια κιλά χώμα που αναπόφευκτα υπάρχει μέσα στα τσουβάλια, η υπό μορφής σκόνης αν μαζέψουμε τις ελιές με καλό καιρό, η υπό μορφής λάσπης όταν τις μαζεύουμε με βροχή, η μετά από βροχή. Τα ΄΄ υπόλοιπα ΄΄ λοιπόν, το ελαιοτριβείο τα πουλάει στο πυρηνελουργείο με μία συμβολική τιμή και αυτό με την σειρά του τα επεξεργάζεται με χημικό τρόπο, έτσι ώστε να γίνεται η παρακράτηση του ελάχιστου αυτού λαδιού που εμπεριέχεται στα υπολείμματα. Στην συνέχεια αφού το εργοστάσιο πάρει το πυρηνέλαιο, τα υπολείμματα τα πουλάει σε μας υπό μορφής ΄΄ ποιότητος ΄΄ με σκοπό το κέρδος. Η χαμηλότερη ποιότητα είναι τα υπολείμματα που βγαίνουν ως έχουν . Η αμέσως επόμενη καλύτερη ποιότητα είναι η εξής: Τα υπολείμματα μέσω κοχλία … Αμέσως η ποιότητα ανεβαίνει, καθώς επίσης και η τιμή. Η τρίτη ποιότητα (και η καλύτερη)είναι το κοσκινισμένο πυρηνόξυλο. Το προϊόν κοσκινίζεται σε κόσκινο και αμέσως μετά περνάει από αεροκυκλώνα ώστε να μην περιέχει πετραδάκια, φύλα, συσσωματώματα, σκόνη και οτιδήποτε άλλο εκτός από καθαρό ξύλο κουκουτσιού ελιάς. Συσκευάζεται σε τσουβάλια των 25 κιλών περίπου και η τιμή του βέβαια εκτοξεύεται. Η αμέσως επόμενη ποιότητα είναι το pellet από πυρηνόξυλο. Το προϊόν που βγαίνει αμέσως από το πυρηνελουργείο μαζί με όποια υπολείμματα από την τρίτη ποιότητα κατευθύνονται σε θηριώδη πρέσα όπου και βγαίνει το απόλυτο προϊόν.
Επίσης υπάρχει και το καθαρό κουκούτσι ελιάς (άσπαστο-ολόκληρο) το οποίο είναι καταπληκτικό.

Πυρηνέλαιο:
Τα υπολείματα της άλεσης (κουκούτσι, φλούδι, φυλλαράκια ) αποτελούν τον πυρήνα, το λιοκκόκι όπως λέμε. Αυτό πηγαίνει στο πυρηνελουργείο και ύστερα από επεξεργασία παίρνουμε το πυρηνέλαιο που χρησιμοποιείται επίσης σαν καύσιμη ύλη. Τέλος το κατακάθι, η σκουριά που χρησιμοποιούσαν πολύ οι ψαράδες στο πυροφάνι. Το ανακάτευαν με ψιλή άμμο για να ηρεμήσουν τα νερά από τη ρουστία και τα ρέματα ώστε να γίνουν πιο διάφανα.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι, νέοι κυρίως έχουν επιστρέψει στην καλλιέργεια και παραγωγή των προϊόντων της ελιάς.
Ατομικές η συνεταιριστικές επιχειρήσεις παράγουν και πουλούν σε Ελλάδα κα Εξωτερικό παρασκευάσματα με βάση το λάδι, σαν τοπικά βιολογικά προϊόντα.